Ja leuk, het is de tijd van het jaar, dus het kan weer: lekker erop los prakken in de keuken. In de VS verscheen een paar jaar terug een boek over boerenkool, Fifty shades of kale. Met, jawel, vijftig recepten met boerenkool in de hoofdrol. Nee, nix geen gestimpstamp. De echte culy’s (in de VS dan) lusten hem wel rauw! In de sla of in de smoothie. Mooi boek om te zien, verleidelijk om eens te proberen, rauw heeft ‘ie in ieder geval een lekkere bite. Voor nu houden we het juist wel bij stamppot, maar dan met een Duitse twist.

Groente

De ochtenden worden kouder en de dagen maar langzaam langer, dan krijg je toch meer zin in warm, smeuïg comfort food dan in rauwkost. Bovendien zit in boerenkool ook veel vitamine C, die zelfs behouden blijft als je hem kookt; dus geen man over boord als het fornuis eraan te pas komt. En, hij is volop beschikbaar in de winter, het jaargetij waarop we juist vitaminebommetjes nodig hebben. Dat er eerst vorst overheen moet gaan voordat de boerenkool lekker of zelfs eetbaar is, is niet waar. Wel waar is dat veel planten, waaronder boerenkool, als de temperaturen onder nul dalen zetmeel omzetten in suikers. En dus wordt de kool wat zoeter, wat sommigen van ons lekkerder vinden. De boerenkool doet dat zodat het vriespunt in zijn groen ietsje daalt, waardoor hij langer tegen vorst kan. Zelf in de vriezer stoppen helpt niet, het afkoelen moet namelijk langzaam gebeuren. Maar wachten tot het gevroren heeft voordat we hem kunnen oogsten (of kopen), is dus ook weer niet nodig.

Aardappels

Niet alleen boerenkool, ook aardappels staan stijf van de vitamines. Vroeger dacht men dat ze giftig waren. Niet helemaal onwaar. Alles van de aardappelplant (familie van de tomaat en aubergine) wat boven de grond groeit, is ook giftig. Eet je van onder de grond, dan ben je veilig. En dat is nou net waar de aardappels groeien. Wie ze zelf ooit gerooid heeft in de moestuin of zo, weet hoe het zit. De aardappel, inbegrip van alledaags Hollands eten, komt eigenlijk uit Zuid-Amerika. Hij is waarschijnlijk door ontdekkingsreiziger Diego de Amalya meegenomen uit Chili of Peru en door Spaanse monniken verder in Europa verspreid. Het duurde nog wel tot in de 18^e eeuw voordat we ook hier in Nederland vonden dat aardappels gewoon voedsel zijn. Voor de boerenkoolstamppot kun je het beste kruimige of bloemige aardappels nemen die bij het koken bijna uit elkaar vallen. Eigenheimers, Bildtstar, Doré of Irene zijn prima soorten hiervoor.

Vlees, veel vlees

Om het nou eens wat anders aan te pakken, maken we een uitstapje naar Noord-Duitsland. Denk aan gerookt vlees, spek, reuzel… In Oost-Friesland, tegen te grens met Groningen, trekken in de winter hele volksstammen erop uit om zich langs verlaten boerenpaden de hele dag over te geven aan een spel voor grote mensen. De voornaamste ingrediënten zijn: het liefst vrieskou (maar dat hoeft niet, net als bij de boerenkool), een met lood verzwaarde houten kogel (de kloot), en verder een sloot drank en lol. Wie de kloot het verst werpt, heeft gewonnen. In het oosten van Nederland kennen ze het klootschieten wel. Zo’n dag eindigt steevast met een voedzame en smaakvolle maaltijd: Grünkohl met Pinkel. De boerenkool (Grünkohl) wordt gekookt met veel gerookt vlees zoals Kasseler rib, buikspek en gerookte worsten (de Pinkel). Dat alles gebonden met een beetje gort. De gekookte aardappels zijn in Duitsland een bijlage, maar het werkt heel prima om er een stamppot van te maken. Doordat je de kool en het vlees een tijdje samen smoort, neemt het geheel de heerlijke rooksmaak aan. Omdat we gaan stampen met aardappels is de gort niet per se nodig, maar de zachte korrel geeft het gerecht wel een lekkere structuur. Toegegeven, naast vitamine C zitten er ook heel wat calorieën in dit wintermaal. Maar dankzij het kostelijke vlees dat in ruime hoeveelheden erbij hoort, heb je wel een boerenkool met kloten.